ساخت هوشمندانه حمام های تاریخی و قدیمی ایران

سفر به مناطق خوش آب و هوا و گردشگری  در مناطق پر جاذبه ایران همه را به کنجکاوی و دانستن این جاذبه ها وا میدارد. از جمله این جاذبه ها حمام های سنتی و تاریخی ایران است.

استحمام بدن و حمام کردن درتمام ادیان ایران در عصرهای مختلف رایج بود و باستان شناسان هم پس از تحقیق و جست‌وجو بسیاربه این نتیجه رسیدند که ساخت حمام‌های عمومی از عهد هخامنشی در همه شهرهای ایران رایج بوده است.

از نکات فنی و هنری حمام های تاریخی ایران  می توان از چگونگی شبکه آبرسانی به خزینه ، گرمخانه ، سربینه ، حوضها ، حوضچه ها و فواره های متعدد آنها ، نحوه گرم کردن هوای داخل حمام ،چگونگی آب بندی مخازن آب و گرم کردن آب ، ارتفاع کم و باریک و طولانی بودن راهروها ، هشتی های میانی و سردرها ، تناسبات فضایی ورودی ها و خروجی ها ، ارتفاع زیاد رختکن ، گود بودن حمام ، بهره گیری از آب قنات ، نگهداشتن حرارت ، ضدزلزله بودن و کاهش ارتعاشات لرزشی در اثر قرارگیری در درون زمین ، که بدون آنها کارکرد حمام ممکن نمی شد نام برد.

اکثر مکان های ایران دارای حمام عمومی بوده اند و اهالی محل حداقل هفته‌ای یک بار به منظور نظافت به حمام می‌رفتند . با این تفاوت که مردان قبل از طلوع آفتاب تا ساعت هشت صبح حمام می‌گرفتند و از آن ساعت تا ظهر و حتی چند ساعت بعد از ظهر حمام در اختیار زنان بود.

از جمله  حمام های تاریخی ایران میتوان حمام ‌گنجعلی‌خان ‌(کرمان)، حمام وکیل (کرمان)، حمام چهارفصل (اراک)، حمام پهنه (سمنان)، گرمابه صفا (قزوین)، حمام وکیل (شیراز)، حمام خان (یزد)، حمام فین (کاشان)، حمام‌ خان (کاشان)، حمام حاج شهبازخان (کرمانشاه)، گرمابه شیخ بهائی نام برد.

از عجیب ترین حمام ها می توان حمام شیخ بهائی را نام برد که تنها با شمعی گرم نگه داشته می شده و تا حدودی پی به راز آن برده شده است.

حمام وکیل (شیراز(

حمام وکیل به همراه سایر بناهای مجموعه وکیل در کانون شهر شیراز واقع شده است. حمام وکیل از یادگارهای عصر کریمخانی است، زیباترین معماری و تکنیک‌های آن دوره را داراست . شاه‌نشین حمام وکیل، بخش منحصر به فرد حمام که آن را از سایر حمام‌های سنتی ایران مجزا ساخته است.

وجود نقوش  زیبا بر سقف زیبایی چشم نوازی به این حمام بخشیده است. حمام وکیل به شماره 917 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

حمام‌های قدیم معمولاً چند متر از سطح پائین تر بودند و دارای راهروهای پیچ در پیچ برای تعدیل هوای گرم و سرد به داخل و بیرون و جلوگیری از سرماخوردن مراجعه کنندگان بوده است.

برخی از این حمام ها طی سالهای اخیر به چایخانه سنتی و ... تبدیل گردیده است و پذیرای گردشگران هستند.